Gian lận thương mại là gì? Đây là câu hỏi được rất nhiều doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân đặt ra trong bối cảnh hội nhập và phát triển kinh tế thị trường hiện nay. Khi hoạt động thương mại ngày càng sôi động với sự tham gia của nhiều chủ thể trong và ngoài nước, các hành vi gian lận thương mại cũng ngày càng gia tăng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường, quyền lợi người tiêu dùng, doanh nghiệp chân chính và ngân sách nhà nước. 

Để giúp bạn đọc hiểu rõ và phòng tránh rủi ro pháp lý, Công ty Luật Dragon sẽ tư vấn chi tiết về khái niệm, hành vi vi phạm, căn cứ pháp lý cũng như mức xử phạt liên quan đến gian lận thương mại theo quy định hiện hành.

Cơ sở pháp lý điều chỉnh hành vi gian lận thương mại

Hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa có một đạo luật riêng về gian lận thương mại, tuy nhiên các hành vi này được điều chỉnh thông qua nhiều văn bản pháp luật khác nhau, bao gồm:

• Luật Quản lý ngoại thương 2017

• Luật Thương mại 2005

• Luật Hải quan 2014

• Luật Quản lý thuế 2019

• Nghị định 98/2020/NĐ-CP của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

• Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) – trong trường hợp hành vi gian lận thương mại có dấu hiệu tội phạm, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Gian lận thương mại là gì? Trình bày khái niệm theo pháp luật

Pháp luật Việt Nam không đưa ra định nghĩa chính thức “gian lận thương mại là gì” nhưng theo cách hiểu thực tiễn và hướng dẫn của các cơ quan chức năng, gian lận thương mại là hành vi gian dối trong hoạt động thương mại nhằm trốn tránh nghĩa vụ thuế, vi phạm các quy định về quản lý nhà nước trong lĩnh vực thương mại, gây thất thu ngân sách, ảnh hưởng đến cạnh tranh lành mạnh và quyền lợi người tiêu dùng.

Các hành vi này thường xảy ra trong hoạt động xuất nhập khẩu, lưu thông hàng hóa trong nước, quảng cáo, niêm yết giá, ghi nhãn hàng hóa, cung ứng dịch vụ…

Các hành vi gian lận thương mại phổ biến

Theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP và thực tiễn kiểm tra thị trường, những hành vi dưới đây được xem là gian lận thương mại:

• Khai sai, khai không đầy đủ hoặc khai gian dối hồ sơ hải quan để trốn thuế, gian lận thuế khi nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa.

• Kinh doanh hàng hóa không rõ nguồn gốc, xuất xứ, ghi nhãn hàng hóa không đúng sự thật nhằm đánh lừa người tiêu dùng.

• Thay đổi tem, nhãn, bao bì sản phẩm để giả mạo thương hiệu, gây nhầm lẫn về chất lượng, xuất xứ hàng hóa.

• Buôn bán hàng nhập lậu, hàng cấm, trốn tránh kiểm tra, kiểm soát của cơ quan chức năng.

• Lợi dụng chính sách thương mại ưu đãi, chính sách thuế để trục lợi.

• Khai khống giá trị hàng hóa, gian lận chứng từ thương mại trong các hợp đồng mua bán quốc tế nhằm chuyển giá, trốn thuế.

• Không thực hiện đúng nghĩa vụ niêm yết giá, bán hàng không đúng giá niêm yết nhằm trục lợi.

Những hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị trường nội địa, môi trường đầu tư và uy tín của doanh nghiệp.

Mức xử phạt đối với hành vi gian lận thương mại

Tùy vào tính chất, mức độ và hậu quả, hành vi gian lận thương mại có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Xử phạt hành chính

Theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP, mức phạt có thể dao động từ 500.000 đồng đến 100 triệu đồng, tùy theo hành vi cụ thể. Ngoài tiền phạt, người vi phạm còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung như:

• Tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm

• Tước quyền sử dụng giấy phép, chứng chỉ hành nghề

• Buộc tiêu hủy hàng hóa vi phạm, buộc nộp lại số lợi bất hợp pháp…

Ví dụ: Doanh nghiệp khai sai trị giá hải quan để trốn thuế sẽ bị xử phạt theo quy định của Luật Hải quan và Nghị định 98, đồng thời bị truy thu toàn bộ số tiền thuế gian lận cùng tiền phạt chậm nộp.

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Nếu hành vi gian lận thương mại đủ yếu tố cấu thành tội phạm theo Bộ luật Hình sự, người vi phạm có thể bị xử lý về tội buôn lậu (Điều 188), tội trốn thuế (Điều 200), tội sản xuất, buôn bán hàng giả (Điều 192–195) hoặc các tội danh khác có liên quan.

Hình phạt có thể lên đến 15 năm tù, cùng với hình phạt bổ sung là phạt tiền, cấm đảm nhiệm chức vụ, tịch thu tài sản…

Doanh nghiệp cần làm gì để phòng tránh gian lận thương mại?

Để tránh rủi ro pháp lý, các doanh nghiệp cần chủ động tuân thủ nghiêm ngặt các quy định pháp luật về thương mại và quản lý thuế, cụ thể:

• Thực hiện đúng, đầy đủ nghĩa vụ khai báo hải quan, nghĩa vụ thuế, kiểm tra kỹ hồ sơ chứng từ khi xuất nhập khẩu.

• Ghi nhãn hàng hóa trung thực, rõ ràng, có chứng từ chứng minh nguồn gốc, xuất xứ.

• Xây dựng hệ thống kiểm soát nội bộ chặt chẽ để phát hiện và ngăn ngừa hành vi gian lận.

• Thường xuyên cập nhật quy định pháp luật mới về thương mại, hải quan, thuế.

• Khi có nghi ngờ về tính pháp lý của giao dịch, nên tham khảo ý kiến của luật sư tư vấn pháp luật thương mại để được hướng dẫn kịp thời.

Vai trò của luật sư trong xử lý và phòng ngừa gian lận thương mại

Luật sư có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ doanh nghiệp:

• Tư vấn, rà soát hệ thống pháp lý, hợp đồng, quy trình kinh doanh để đảm bảo tuân thủ pháp luật.

• Đại diện làm việc với cơ quan quản lý khi có thanh tra, kiểm tra.

• Bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khi bị xử lý hành chính hoặc khởi tố hình sự.

• Hỗ trợ soạn thảo văn bản khiếu nại, kháng nghị quyết định xử phạt hành chính khi có căn cứ.

Với sự hỗ trợ của luật sư chuyên sâu trong lĩnh vực thương mại, doanh nghiệp có thể giảm thiểu rủi ro, bảo vệ uy tín và hoạt động kinh doanh bền vững.

Qua những phân tích trên, có thể thấy gian lận thương mại là hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng, có thể dẫn đến hậu quả nặng nề về tài chính và pháp lý cho cá nhân, tổ chức vi phạm. Do đó, việc hiểu rõ “gian lận thương mại là gì”, nắm vững các quy định pháp luật liên quan và chủ động tuân thủ là trách nhiệm không thể thiếu của mỗi doanh nghiệp, cá nhân khi tham gia hoạt động thương mại.

Nếu bạn cần được tư vấn cụ thể hơn về quy định pháp luật về gian lận thương mại, xử phạt gian lận thương mại, hay cần hỗ trợ pháp lý trong quá trình xử lý vi phạm, hãy liên hệ với Công ty Luật Dragon – công ty luật sư uy tín tại Hà Nội. Tại đây bạn có thể thuê luật sư giỏi tại Hà Nội, những người có nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp luật thương mại.

Thông tin chi tiết, các bạn vui lòng liên hệ:

📍 Trụ sở: Phòng 08 tầng 09 tòa nhà VINACONEX DIAMOND TOWER, số 459C Bạch Mai, phường Bạch Mai, Hà Nội
📞 Hotline: 1900.599.979 / 0974.422.331
🌐 Website: https://congtyluatdragon.com
📧 Email: dragonlawfirm@gmail.com